انواع شرکت سهامی خاص و تعریف حقوقی آن
شرکتهای سهامی خاص، بهموجب مقررات قانون تجارت، از جمله شرکتهای تجاری محسوب میشوند. مطابق ماده 1 لایحه اصلاحی قانون تجارت مصوب 1347، شرکت سهامی خاص شرکتی است که تمام سرمایه آن در زمان تأسیس، منحصراً توسط مؤسسین تأمین و تعهد شده و به سهام تقسیم میشود. مسئولیت هر یک از سهامداران نیز محدود به مبلغ اسمی سهام آنها است.
این نوع شرکت، حتی در صورتی که موضوع فعالیت آن غیرتجاری باشد (مانند فعالیتهای آموزشی یا خدماتی)، به اعتبار نوع ساختار و ماهیت قانونی خود، تجاری محسوب میشود. این حکم عام، بر اساس اصل تفکیک شخصیت حقوقی شرکت از اعضا و اهمیت نظم حقوقی حاکم بر شرکتهای سهامی، استوار است.
در ادامه، به بررسی انواع شرکت سهامی خاص بر اساس فعالیتهای موضوعی و تخصصی پرداخته میشود:
انواع شرکت سهامی خاص بر اساس فعالیت
1 – شرکت سهامی خاص تولیدی
این دسته از شرکتها با هدف تولید کالاهای صنعتی، کشاورزی، یا فناوریهای نوین تأسیس میشوند. موضوع فعالیت این شرکتها عمدتاً شامل تولید محصولات یا فرآوردههای مختلف بوده و با تأکید بر نوآوری و کیفیت در فرآیند تولید، نقش مهمی در توسعه اقتصادی ایفا میکنند.
2 – شرکت سهامی خاص خدماتی
در این نوع شرکتها، ارائه خدمات متنوع مانند خدمات مشاورهای، آموزشی، مالی، یا مهندسی در اولویت قرار دارد. خدمات مذکور میتوانند بهصورت تخصصی برای صنایع خاص یا بهطور عام برای عموم ارائه شوند.
3 – شرکت سهامی خاص بازرگانی
این شرکتها در زمینه تجارت داخلی و بینالمللی فعالیت دارند. موضوع فعالیت آنها میتواند شامل خرید و فروش کالا، واردات و صادرات، و ارائه خدمات بازرگانی باشد. شرکتهای سهامی خاص بازرگانی به دلیل ساختار مالی و حقوقی منسجم، از محبوبیت بالایی در میان تجار برخوردارند.
4 – شرکت سهامی خاص سرمایهگذاری
این شرکتها با هدف جمعآوری سرمایههای عمومی و سرمایهگذاری در پروژههای اقتصادی، صنعتی یا کشاورزی تشکیل میشوند. یکی از ویژگیهای بارز این شرکتها، مدیریت حرفهای سرمایهها و بهرهگیری از ساختار حقوقی شفاف برای ایجاد اعتماد در میان سرمایهگذاران است.
ویژگیها و مزایای شرکت سهامی خاص
- ساختار حقوقی شفاف: با وجود تنظیم دقیق اساسنامه و رعایت قوانین حاکم، شرکتهای سهامی خاص از شفافیت بالایی در ساختار مالی و مدیریتی برخوردارند.
- محدودیت مسئولیت سهامداران: سهامداران تنها تا میزان مبلغ اسمی سهام خود در قبال بدهیهای شرکت مسئولیت دارند.
- امکان جذب سرمایه بیشتر: سهام قابل انتقال بوده و این امر امکان جذب سرمایهگذاریهای جدید را فراهم میآورد.
- اعتبار بالاتر در معاملات: به دلیل ساختار مستحکم و نظارتهای قانونی، این نوع شرکتها از جایگاه ویژهای در تعاملات اقتصادی برخوردارند.
انواع شرکت سهامی و تفاوتهای آنها
در حقوق تجارت ایران، دو نوع شرکت سهامی به رسمیت شناخته شده است: شرکت سهامی خاص و شرکت سهامی عام. هرکدام از این شرکتها ویژگیها، الزامات و کاربردهای خاص خود را دارند که آنها را برای اهداف مختلف تجاری و اقتصادی مناسب میسازد.
در ادامه، به تفاوتهای اصلی این دو نوع شرکت سهامی پرداخته میشود:
تفاوتهای شرکت سهامی خاص و سهامی عام
الف) تعداد سهامداران
- شرکت سهامی عام:
حداقل تعداد سهامداران در این نوع شرکت پنج نفر است. این شرط به دلیل گستردگی فعالیتهای شرکتهای سهامی عام و نیاز به تنوع بیشتر در ساختار سهامداری تعیین شده است. - شرکت سهامی خاص:
حداقل تعداد سهامداران در شرکت سهامی خاص سه نفر است. این نوع شرکت معمولاً در کسبوکارهای کوچکتر یا خانوادگی تأسیس میشود.
ب) تأمین سرمایه
- شرکت سهامی عام:
بخشی از سرمایه شرکت سهامی عام از طریق فروش سهام به عموم مردم تأمین میشود. این ویژگی باعث میشود شرکتهای سهامی عام امکان جذب سرمایهگذاریهای گستردهتری داشته باشند. - شرکت سهامی خاص:
تمام سرمایه شرکت در زمان تأسیس توسط مؤسسین تأمین میشود. در نتیجه، این شرکتها در مقایسه با سهامی عام ساختار مالی محدودتری دارند.
ج) عرضه سهام
- شرکت سهامی عام:
سهام این نوع شرکتها در بازار بورس یا فرابورس قابل عرضه و خریدوفروش است. این ویژگی باعث شفافیت بیشتر و افزایش قابلیت جذب سرمایه میشود. - شرکت سهامی خاص:
سهام شرکت سهامی خاص در بورس عرضه نمیشود و انتقال آن به موافقت مدیران یا مجامع عمومی نیاز دارد.
د) عنوان شرکت
- شرکت سهامی عام:
عبارت “شرکت سهامی عام” باید بهوضوح قبل یا بعد از نام شرکت در تمامی اطلاعیهها، آگهیها و اسناد رسمی آورده شود. - شرکت سهامی خاص:
عبارت “شرکت سهامی خاص” نیز باید در تمامی اسناد، اطلاعیهها و نام شرکت قید گردد.
ه) سرمایه اولیه
- شرکت سهامی عام:
حداقل سرمایه مورد نیاز برای ثبت شرکت پنج میلیون ریال است. - شرکت سهامی خاص:
حداقل سرمایه برای ثبت این نوع شرکت یک میلیون ریال است.
و) نقل و انتقال سهام
- شرکت سهامی عام:
نقل و انتقال سهام در این نوع شرکت آزاد است و نیازی به موافقت سایر سهامداران یا مدیران ندارد. - شرکت سهامی خاص:
نقل و انتقال سهام منوط به موافقت مدیران یا مجامع عمومی است که این امر انعطافپذیری کمتری را در مقایسه با سهامی عام ایجاد میکند.
موضوع فعالیت و انواع سهام در شرکت سهامی خاص
شرکت سهامی خاص، بهعنوان یکی از انواع شرکتهای تجاری، با موضوع فعالیت مشخصی که در اساسنامه آن تعریف میشود، ثبت و اداره میگردد. موضوع فعالیت این شرکت میتواند طیف گستردهای از فعالیتهای تجاری، تولیدی، خدماتی و حتی غیرتجاری را شامل شود، به شرطی که با قوانین و مقررات جاری کشور مغایرت نداشته باشد.
موضوع فعالیت شرکت سهامی خاص
موضوع فعالیت شرکت سهامی خاص، هویت و حوزه عملیاتی شرکت را مشخص میکند. طبق مقررات، لزومی ندارد فعالیت شرکت سهامی خاص حتماً تجاری باشد؛ حتی اگر فعالیتی غیرتجاری انجام دهد، همچنان در زمره شرکتهای تجاری قرار میگیرد.
انواع موضوعات فعالیت شرکت سهامی خاص:
1 – خرید و فروش
2 – واردات و صادرات
3 – ارائه اعتبار اسنادی
4 – اجرای پروژههای مهندسی، نفت و گاز
5 – خرید، نصب و راهاندازی تجهیزات
6 – طراحی و اجرای پروژهها
7 – ترانزیت کالاها
8 – سایر فعالیتهای قانونی
شرکت سهامی خاص چندمنظوره:
این نوع شرکت، بهعنوان یکی از جامعترین انواع شرکت سهامی خاص، امکان فعالیت در تمامی زمینههای تولید، تأمین، صادرات و واردات را داراست. این نوع شرکت به دلیل تنوع فعالیت، انعطافپذیری بالایی دارد و میتواند در حوزههای مختلف اقتصادی فعالیت کند.
انواع سهام در شرکت سهامی خاص
سهام شرکت سهامی خاص انواع مختلفی دارد که براساس ویژگیها و کاربردها به شرح زیر تقسیم میشوند:
الف) سهام بانام
- مشخصات دارنده سهام در سند مربوطه ذکر میشود.
- انتقال سهام بانام باید در دفتر ثبت سهام شرکت ثبت و توسط انتقالدهنده یا نماینده قانونی او امضا شود.
- معمولاً انتقال این نوع سهام با موافقت هیئت مدیره یا مجمع عمومی انجام میشود.
ب) سهام بینام
- نام صاحب سهام در سند درج نمیشود و مالکیت بهصورت “در وجه حامل” است.
- نقل و انتقال این نوع سهام آسان و بدون نیاز به ثبت خاصی صورت میگیرد.
ج) سهام ممتاز
- این نوع سهام با هدف افزایش سرمایه و اعطای مزایای خاص به برخی سهامداران ایجاد میشود.
- مزایای سهام ممتاز شامل سود بیشتر یا اولویت در بازپرداخت سرمایه در زمان انحلال شرکت است.
- انتشار این نوع سهام نیازمند تصویب اساسنامه یا مجمع عمومی فوقالعاده است.
د) سهام نقدی و غیرنقدی
- سهام نقدی: سهامی است که قیمت آن بهطور کامل یا قسمتی از آن نقداً پرداخت میشود.
- سهام غیرنقدی: سرمایه این نوع سهام از آوردههای غیرنقدی (مانند ملک یا خودرو) تأمین میشود. ارزش این آوردهها باید توسط کارشناس رسمی دادگستری ارزیابی و تأیید گردد.
ه) سهام مؤسس
- این نوع سهام، مختص موسسان شرکت بوده و معمولاً مزایای خاصی نظیر سود بیشتر یا اولویت در دریافت سرمایه در زمان انحلال شرکت دارد.
- این سهام جدای از سرمایه شرکت بوده و ارتباط مستقیمی با تلاش و تعهد مؤسسان در زمان تأسیس شرکت دارد.
فرآیند ثبت شرکت سهامی خاص
ثبت شرکت سهامی خاص نیازمند رعایت مقررات و ارائه مدارک مشخصی به اداره ثبت شرکتها است. در این فرآیند، حداقل سه عضو الزامی است و سرمایه اولیه نباید کمتر از یک میلیون ریال باشد. در ادامه، مراحل و مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت سهامی خاص به تفصیل توضیح داده میشود:
مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت سهامی خاص
1 – مدارک شناسایی اعضا:
- کارت ملی و شناسنامه تمامی اعضا.
- دریافت کد ثنا برای تمامی اعضا (الزامی برای ثبت قانونی).
2 – اطلاعات سرمایه و سهام:
- تعیین و مشخص کردن مقدار سهام هر یک از اعضا.
3 – اسناد شرکت:
- دو نسخه اساسنامه شرکت که باید به امضای تمامی سهامداران رسیده باشد.
- دو نسخه اظهارنامه شرکت مبنی بر تعهد سهام.
4 – گواهی بانکی:
- ارائه گواهی بانکی مبنی بر واریز حداقل 35 درصد از سرمایه نقدی شرکت.
5 – صورتجلسات و اقرارنامهها:
- دو نسخه صورتجلسه مجمع عمومی مؤسسین.
- اقرارنامه مدیران مبنی بر اینکه مشمول ممنوعیتهای قانونی (موضوع ماده 111 قانون تجارت) نیستند.
- اقرارنامه بازرسان مبنی بر نداشتن نسبت فامیلی با مدیرعامل شرکت (موضوع ماده 147 قانون تجارت).
مراحل ثبت شرکت سهامی خاص
1 – تکمیل مدارک:
تمامی مدارک فوق باید تهیه و تکمیل شوند. صحت و دقت اطلاعات وارد شده در این مدارک اهمیت بسیاری دارد.
2 – ثبت درخواست در سامانه اداره ثبت شرکتها:
- مراجعه به سامانه ثبت شرکتها و تکمیل فرمهای مربوط به تأسیس شرکت.
- بارگذاری نسخههای اسکنشده مدارک در سامانه.
3 – ارسال مدارک به اداره ثبت شرکتها:
پس از ثبت درخواست، مدارک تکمیلشده باید به صورت فیزیکی به اداره ثبت شرکتها ارسال شود.
4 – بررسی مدارک و تأیید ثبت:
اداره ثبت شرکتها پس از بررسی مدارک، در صورت تأیید، شماره ثبت شرکت را صادر میکند.
5 – انتشار آگهی ثبت شرکت:
- پس از دریافت شماره ثبت، آگهی تأسیس شرکت در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران و روزنامه کثیرالانتشار منتشر میشود.
- این مرحله بهمنظور اطلاعرسانی عمومی و رسمیتبخشیدن به ثبت شرکت انجام میشود.
نکات مهم در فرآیند ثبت شرکت سهامی خاص
- حداقل سرمایه اولیه نباید کمتر از یک میلیون ریال باشد.
- آورده نقدی سهام نباید کمتر از 35 درصد کل سرمایه شرکت باشد.
- رعایت الزامات قانونی برای اقرارنامه مدیران و بازرسان ضروری است.
- انتشار آگهی در روزنامه رسمی، بخشی الزامی از فرآیند ثبت است.
واگذاری فرآیند به متخصصان ثبت
اگر تمایل به صرفهجویی در زمان و هزینه دارید، میتوانید فرآیند ثبت شرکت سهامی خاص را به متخصصان مجرب در امور ثبتی بارمان ثبت بسپارید. این متخصصان تمامی مراحل را با دقت و سرعت انجام داده و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری میکنند.